Գործնական քերականություն

1.Կետերի փոխարեն մի այնպիսի բառ գրիր, որ աջ և ձախ գրված բառերի հետ բարդ  բառ կազմի:
Ոսկի, գույն, նկար-ոսկեգույն, գունանկար
պատկեր, զարդ, քանդակ-պատկերազարդ, զարդաքանդակ
մատյան, գիր, սեղան-մատենագիր, գրասեղան
լեռ, շղթա, կապ-լեռնաշղթա, շղթայակապ
մայր, քաղաք, պետ-մայրաքաղաք, քաղաքապետ
գինի, գործ, ընկեր-գինեգործ, գործընկեր
խաղ, դաշտ, վայ-խաղադաշտ, դաշտավայր
հայր, եղբայր, որդի-հոյրեղբայր, երղբորորդի
խաղ, տուն, մերձ-խաղատուն, տնամերձ
2. Գրիր տրված բառերի նույնարմատ հականիշները:
Անխռով-խռովկան
խոտոր-անխոտոր
երերուն-աներեր
տարակուսելի-անտարակույս
արտաքուստ-ներքուստ
անզարդ-զրդարուն
ամոթխած-անամոթ
աղմկոտ-անաղմուկ
արատավոր-անարատ
քաղցրահամ-անհամ
ընչատեր-ընչազուրկ
թեթևաբարո-ծանրաբարո

3. Յուրաքանչյուր բառի համար գրիր 1-ական հոմանիշ և հականիշ բառ:
Թյուր-ծուռ, անսխալ
շնորհալի-տաղանդավոր, ապաշնորհ
նուրբ-քնքուշ, կոպիտ
անաչառ-անկողմնապահ, աչառու
երախտագետ-շնորհակալ, ապերախտ
անդորր-խաղաղ, անհանգիստ
անաղարտ-անբիծ, կեղտոտ
պարկեշտ-համեստ, անպարկեշտ
ահռելի-մեծ, չնչին
հանդուգն-համարձակ, խոնարհ
փութաջան-ջանասեր, ծույլ
խրթին-բարդ, հեշտ

4. Գտնե՛լ, թե որ բառերի կազմության ժամանակ է կատարվել երկհնչյունի հնչյունափոխություն։
Բուսական, հրեղեն, աստղանիշ, գուրծունեություն, ձնծաղիկ, նվիրատվություն, ալրաղաց, անկյունաչափ, բնավեր, գունատ, ձկնաբուծարան, դռնակ, եղջերափող, միութենական, մանկական, սառցարան, մրցավազք, մատենագիր, բուրավետ, հրակայուն, մշակութային, տարեվերջ, արնանման, առօրեական, այգեպան, մթերային, զգուշություն

Գործնական քերականություն կետերի փոխարեն

1.Կետերիփոխարենմիայնպիսիբառգրիր, որաջևձախգրվածբառերիհետբարդբառկազմի:
Վարդագույն գունանկար
ծաղկազարդ զարդաքանդակ
լրագիր գրասեղան
լեռնաշղթա շղթայակապ
ճերմակահեր հերարձակ
քանդակագործ գործընկեր
երգարվեստ արվեստագետ
հորեղբայր եղբայրորդի
2. Գրիրտրվածբառերինույնարմատհականիշները:

Անխռով-Խռովկան
խոտոր-Անխոտոր
երերուն-Աներեր
տարակուսելի-Անտարակույս
արտաքուստ-Ներքուստ
անզարդ-Զարդարուն
ամոթխած-Անամոթ
աղմկոտ-Անաղմուկ
արատավոր-Արատավոր
քաղցրահամ-Դառնահամ
ընչատեր-ընչազուրկ
թեթևաբարո-Ծանրաբարո

3. Յուրաքանչյուրբառիհամարգրիր 1-ականհոմանիշևհականիշբառ:
Թյուր-ժուռ,ուղիղ
շնորհալի-մեծաշնորհ, անտաղանդ
նուրբ-բարակ,կոշտ
անաչառ-անկողմնակալ,աչառու
երախտագետ-երախտապարտ,երախտամոռ
անդորր-խաղաղ,անհանգիստ
անաղարտ-անբիծ,պիղծ
պարկեշտ-համեստ,անպարկեշտ
ահռելի-մեծ,փոքրա
հանդուգն-համարձակ,խոնարհ
փութաջան-ջանասեր,անփույթ
խրթին-բարդ,դյուրին

4. Գտնե՛լ, թեորբառերիկազմությանժամանակէկատարվելերկհնչյունիհնչյունափոխություն։
Բուսական—բույս , հրեղեն, աստղանիշ, գուրծունեություն—գործունյա, ձնծաղիկ, նվիրատվություն, ալրաղաց, անկյունաչափ, բնավեր, գունատ, ձկնաբուծարան, դռնակ, եղջերափող, միութենական, մանկական, սառցարան, մրցավազք, մատենագիր, բուրավետ, հրակայուն, մշակութային, տարեվերջ, արնանման, առօրեական, այգեպան, մթերային, զգուշություն

Ռեֆլեքս կենսաբանություն

Ռեֆլեքսը պատասխան օրգանիզմի ռեակցիան է, ներքին և արտաքին միջավայրից ստացվող գրգիռներին, որը իրականացվում է նյարդային համակարգի մասնակցությամբ: Ռեֆլեքսային աղեղն ինչ բաղադրիչներից է կազմված:1. Նյարդային վերջույթներ՝ ընկալիչներ, որոնք ընկալում են միջավայրի ազդակները և փոխանցում նյարդային գրգիռը,2. Զգայական կամ կենտրոնաձիգ նյարդ, որն ընկալիչներում առաջացած գրգիռը հաղորդում է կենտրոնական նյարդային համակարգ,3. Նյարդային կենտրոն, որը կազմված է նյարդային բջիջների /ներդիր շարժողական/ մարմիններից, որոնք ընկալում և հաղորդում են գրգիռը ռեֆլեքսային աղեղի հաջորդ բաժին,4. Շարժողական կամ կենտրոնախույս նյարդ, որով գրգիռը հաղորդվում է ռեֆլեքսային ուղու վերջին օղակին՝ գործող օրգանին: Ռեֆլեքսների ինչ տեսակներ կան:Ռեֆլեքսային գործընթացի մեջ տարբերվում է կապի երկու տեակ՝ ուղիղ կապ և կետադարձ կապ:Որոնք են կոչվում պարզ և բարդ ռեֆլեքսներ:Պարզ ռեֆլեքսների աղեղ բաղկացած է երկու նեյրոնից /զգայական, շարժողական/:Բարդ ռեֆլեքսի աղեղ բաղմանեյրոն է /դհայական, ներդիր, շարժողական/: Որտեղ է գտնվում ողնուղեղը:Ողնուղեղը գտնվում է ողնաշարային խողովակում՝ պարանոցային առաջին ողից մինչև գոտկային երկրորդ ողը: Ինչ գործառույթներ է կատարում ողնուղեղը:Ողնուղեղը իրականացնում է երկու գործառույթ՝ ռեֆլեքսային և հաղորդող: Ինչ ռեֆլեքսային գործառույթներ է կատարում ողնուղեղը:Ողնուղեղը՝ որպես ռեֆլեքսային աղեղի կենտրոնական մաս, մասնակցում է շարժողական և վեգետատիվ ռեֆլեքսներին: Որն է ողնուղեղի հաղորդող գործառույթի էությունը:Ողնուղեղի հաղորդող գործառույթն իրականացվում է սպիտակ նյութի հաղորդող ուղիներով:

Բարբառի փոխադրումը ժամանակակից Հայերենին

Սիսիանի բարբառով տրված հատվածը փոխադրի՛ր ժամանակակից հայերենի։Մէ մարդ ու կնիգ են ըլնում: Ծերացել են, մի տղա ունեն: Ասըմ ա.- Պե՛ր, տղային պսակենք:Ասըմ ա.-Պսակենք:-Պա ո՞ւմ ախչիկն առնենք:Ասըմ ա.-Մտիկ եմ տալի` մեր կյուղում էնպես խելոք մարդ չկա: Ամենախելոքը տերտերն ա, արի կնանք, տերտերի ախչիկն առնենք…Տերտերի հետ խոսում են, տերտերի ախչիկն առնում են: Պերում են տուն: Դե, էսօր հարս ա, թազա ա, էգուց, մյուս օրը կլավանա: Հա՛, հա՛, իրեք օր, չորս օր անցնում ա: Հիմի, տունը ճուր չկա, թոնիրն էլ վառել ա կիսուրը, կազանն էլ էրվում ա: Մարդը կնգանն ասըմ ա.- Ա՛յ կնիգ, ախր կազանն էրվում ա, ճուր չկա, թո տանեմ, մի վեդրո ճուր պերեմ:Կնիգն ասըմ ա. — Չէ՜, այ մարդ, ամոթ ա, ես ըստեղ, հարսն ըստեղ, տու տանես, ճուր պերե՞ս: Թո, ես տանեմ:Մարդ ու կնիգ կռվում են` էն ասըմ ա` ես տանեմ, կնիգն ասըմ ա` ես տանեմ:Հարսը վեր ա կենում, ասըմ.- Ա՛յ հերն ու մեր, ընչի եք կռվըմ, հերթ արեք, ամեն մեկդ մի անգամ կնացեք, պերեք:Ա՛յ քեզ թազա հա՛րս:Մի մարդ ու կին են լինում: Նրանք ծերացել են և ունեն մի տղա: Ամուսինն ասում է.-արի մեր տղային ամուսնացնենք:Կինն համաձայնում է:Բա ում աղջկա հետ ամուսնացնենք:Կինն ասում է.-նայում եմ մեր գյուղում խելոք մարդ չկա: Ամենախելոքը տերտերնա, արի գնանք տերտերի աղջկան ուզենք:Տերտերի հետ խոսում են և նրա աղջկան ուզում են: Բերում են տուն: Դե, այսօր թազա հարսա, վաղը մյուս օրը կլավանա: Այո՛, այո՛, իրոք որ անցնում է չորս օր: Հիմա տանը ջուր չկա, թոնիրն էլ վառվել է, սկեսուրը, կաթսան էլ վառվում է: Մարդը կնոջը ասում է.-կնիկ, ախր կաթսան վառվում է, ջուր չկա, թող գնամ մի դույլ ջուր բերեմ:Կինն ասում է.-Չէ, այ մարդ ամոթ է, ես այստեղ, հարսն այստեղ, դու տանես, ջուր բերես:Մարս ու կին կռվում են մարդը ասում է.-ես տանեմ, կինն ասում է կտանեմ:Հարսը կանգնում է ասում.-Հայրիկ և մայրիկ, ինրու եք կռվում, հերթ պահեք ամեն մեկդ մի անգամ գնացեք, բերեք:Ա՛յ քեզ նոր հա՛րս:

Գործնական աշխատանք

Հայերենի երկհնչյուններըՅ կիսաձայնը միանում է որևէ ձայնավորի և երկհնչյուն կազմում: Հայերենի երկհնչյուններն են՝այ- հայր, մայր, գայլյա- մատյան, կյանք, ոսկյաույ- լույս, բույն, գույնյու-բյուր, առյուծոյ- խոյ, գոյյո-յոթ, յոդեյ- թեյ, Սերգեյյի- տնային, խաղայի:Երկհնչյուն է նաև ե-ն, որը բառասկզբում և ձայնավորից հետո՝ բառամիջում, արտասանվում է յէ, օրինակ՝ եղբայր, ամենաերկարակյաց:Եթե յ-ն երկու ձայնավորների միջև է գտնվում, այն երկհնչյուն է կազմում իրենից հետո եկող ձայնավորի հետ: Օրինակ՝ կարդայի բառում երկհնչյուն է ոչ թե այ-ը, այլ յի-ն:Առաջադրանքներ՝Տրված բառերը խմբավորիր ըստ նույն երկհնչյունի:Մարմարյա, գյուտ, հորեղբայր, յոթանասուն, արդյոք, նյութ, հյուրասիրություն, տեսաերիզ, մակույկ, պաշտոնյա, քաղաքամայր, նյարդ, կյանք, հնչյուն, գործունյա, հայելազարդ, շագանակագույն:այ-հորեղբայր, քաղաքամայր, հայելազարդյա-մարմարյա, պաշտոնյա, նյարդ, կյանք, գործունյա,ույ-մանույկ, շագանակագույնյու-գյուտ, նյութ, հյուրասիրություն, հնչյունյո-յոթանասուն, արդյոք2. Կազմիր բառեր:ակն+բույժ-ակնաբույժ, անասուն+բույծ-անասնաբույծ, մարդ+խույս-մարդախույզ, բազում+ճյուղ-բազմաճյուղ, բյուր+ակն-բյուրակն, սյուն+շար-շարասյուն:3.Գտիր տրված բառերի հոմանիշները:կոտոշ (պոզ), իրար, հոտ, երկնագույն:Կոտոշ-պոզ, եղջյուրԻրար-միմյանցՀոտ-բուրմունքԵրկնագույն-լուրթ, լազուր4.Ընտրիր և լրացրու համապատասխան բառը՝ բյուր, սույն, սյուն, բույր:Բյուր թվի ապրիլ ամսին մասնակցեցինք օլիմպիադայի:Տաճարի մեկ սյունը դեռևս կանգուն էր:Ծաղիկների բույրը լցրել էր սենյակը:Արագածը սույն աղբյուրների լեռ է:5.Արտագրիր և լրացրու երկհնչյունները՝ այ, յա, յու, յե:Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի աշակերտը՝ Կորյունը, գրել է իր ուսուցչի կյանքի պատմությունը: Մեսրոպ Մաշտոցը ծնվել է Տարոնի Հացեկաց գյուղում: Նրա հայրը Վարդանն էր, իսկ մոր մասին տեղեկություններ չկան:Մեսրոպը կրթություն ստացել է հունական դպրոցում: Հետո շրջել է Հայաստանով մեկ, ժողովրդի համար կարդացել է Աստվածաշունչ մատյանը և թարգմանել հայերեն: Նա հասկացել է, որ հայը պիտի իր գիրն ունենա, կարդա և գրի մայրենի լեզվով

թություն ստացել է հունական դպրոցում: Հետո շրջել է Հայաստանով մեկ, ժողովրդի համար կարդացել է Աստվածաշունչ մատյանը և թարգմանել հայերեն: Նա հասկացել է, որ հայը պիտի իր գիրն ունենա, կարդա և գրի մայրենի լեզվով:

Հայաստանում օրենքով կարգելվի պոլիէթիլենային տոպրակների անվճար տրամադրումը

Հայաստանում օրենքով կարգելվի պոլիէթիլենային տոպրակների անվճար տրամադրումըՊոլիէթիլենային տոպրակները վնաս է բնության համար։ Մենք տեսնում ենք տոպրակները թափած գետերում լճերում, ծովերում, օվկիանոսներում։ Տոպրակները շատ են աղտոտում բնությունը։ Մենք պետք է հավաքենք մեր հետևեվից և թափել աղբամանում։Բնապահպանության նախարարության կողմից մշակվել է օրենքի նախագծերի փաթեթը, որով այս տարվա հուլիսի 1-ից կարգելվի պոլիէթիլենային տոպրակների անվճար տրամադրումը և 2020 թվականի հունվարի 1-ից կսահմանվի հատուկ հարկ։ Նախարարությունից նշում են, ըստ նախնական հետազոտության, այս միջոցառումը կբերի տոպրակների օգտագործման կտրուկ նվազեցմանը, իսկ 2022-ին նրանց վաճառքը Հայաստանում կարգելվի։«ՀՀ հարկային օրենսգրքում լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծով առաջարկվում է նոր բնապահպանական հարկի ավելացում և պոլիէթիլենային պարկերի և տոպրակների իրացման նվազագույն գնի սահմանում (100 դրամ)՝ պոլիէթիլենային պարկերի և տոպրակների օգտագործման ծավալները նվազեցնելու նպատակով, մասնավորապես առաջարկվում է սահմանել նոր բնապահպանական հարկ, դրա վճարողները, հարկման օբյեկտը, հարկման բազան, դրույքաչափը, հաշվարկման կարգը։«Առևտրի և ծառայությունների մասին» օրենքում ավելացնել նոր դրույթ, որով կարգելվի առևտրի օբյեկտներում և առևտրի իրականացման վայրերում վաճառողի կողմից թաղանթի մինչև 100 միկրոն հաստությամբ պոլիէթիլենային պարկերի և տոպրակների (բացառությամբ կշռափաթեթավորման համար օգտագործվողների և երկրորդային հումքից արտադրվածների) օտարումը։ Նշված դրույթն ուժի մեջ կմտնի 2023 թվականի հունվարի 1-ից։Ըստ վիճակագրական տվյալների՝ Հայաստանի Հանրապետություն 2013-2015 թվականներին ներմուծվել է մոտ 16 տոննա պոլիէթիլենային փաթեթ, հանրապետությունում արտադրվել է՝ 8.149,1 տոննա։ 2017-2018 թվականներին ներմուծվել է 18.059,6 տոննա էթիլենի պոլիմերներ՝ սկզբնական ձևերով։ Հայաստանի Հանրապետությունում փաթեթավորման համար պոլիէթիլեն արտադրողներ հիմնական ընկերությունները 4-ն են։Նախագծի հիմնավորման մեջ նշվում է, որ շրջակա միջավայր արտանետված պոլիէթիլենային փաթեթները երկար ժամանակ պահպանվում են և չեն ենթարկվում կենսաբանական քայքայման, որի հետևանքով դրանք առաջացնում են կայուն աղտոտվածություն:Պոլիէթիլենային տոպրակների օգտագործման միջին ժամանակահատվածը 10-15 րոպե է, իսկ բնության մեջ դրա քայքայման համար անհրաժեշտ է ավելի քան 100-400 տարի: Ըստ որոշ ուսումնասիրությունների՝ հանրապետությունում պլաստիկ թափոնները կազմում են կենցաղային թափոնների ծավալի ավելի քան 30%-ը: Հայաստանում խնդիրը բարդանում է նաև նրանով, որ աննշան են պլաստիկ հումքի վերամշակման ծավալները, որի արդյունքում պլաստիկ թափոնների հիմնական մասը կուտակվում է աղբավայրերում և շրջակա միջավայրում:Oգտագործված պոլիէթիլենային փաթեթներով և դրանց մնացորդներով աղտոտված է Հայաստանի Հանրապետության գետերի հիմնական մասը, հանգստավայրերին և զբոսաշրջության վայրերին կից տարածքները: Հանրապետությունում արտադրվող և ներկրվող պոլիէթիլենից փաթեթների ողջ քանակությունն ի վերջո հանգրվանում է բնության մեջ և նույնիսկ աղբավայրերում դրանք շարունակում են վնաս պատճառել շրջակա միջավայրին։ Արևի ազդեցությամբ և ինքնայրման հետևանքով արտազատում են դիօքսին և ֆուրան գազեր:

Մենք ու մեր պատմության կիզակետերը

. Ներկայացնել աշխարհագրական դիրքը (ձգվածությունը, որ երկրներին և քաղաքներին է սահմանակից, շրջապատող լեռները, լեռնաշղթանները, գետերը, լճերը)։ Ներկայացնել ուրվագծային քարտեզի միջոցով2. Այդ տարածաշրջանում առկա ռեսուրսերը (արդյոք այդ ռեսուսները ինչ- որ քաղաքական նշանակություն են ունեցել, արդյո՞ք Հայաստանը չի ունեցել բավարար քանակությամբ ռեսուրսներ և այլն)Եղել են դեպքեր, ժամանակներ, որ Հայաստանի ռեսուրսները չեն բավարարել: Բայց այդ ժամանակները անցել են ու անցնում են: Հայաստանը աշխատունակ երկիր է, և իր բյուջեի, իր բնակչության շնորհիվ Հայաստանը և Հայաստանի ռեսուրսները մեծանում են:3. Հարաբերությունները մեր թշնամիների, դաշնակիցների հետՄեր երկրի ՝ Հայաստանը ունի հարևան երկրներ: Ունի թշնամիներ և դաշնակիցներ: Թշնամիների հետ արդեն իսկ պարզ է, որ շատ վատ և լարված հարաբերություններ ունի: Իսկ դաշնակիցների հետ պահպանում է գործնական հարաբերություններ:4. Ներկայացնել հետաքրքիր փաստեր և դրվագներ այդ հերոսամարտերի ընթացքից։Հետաքրքիր փաստեր Սարդարապատի հերոսամարտից ՝1. 1918 թվականին թուրքական 36-րդ դիվիզիան ներխուժում է Արարատյան դաշտ և գրավում Սարդարապատից 10 կմ հեռու գտնվող ,,Արաքս,, կայարանը, որով անցնում էր Ալեքսանդրապոլ- Երևան երկաթգիծը: Երկրում տիրում էր համընդհանուր խուճապ: Շատերն առաջարկում էին նահանջել դեպի Սևանի ավազան ու այնտեղից պաշտպանվել (որտեղ նաև ռազմանավ կար):2. Հայոց հովվապետը հրամայում է օր ու գիշեր հնչեցնել բոլոր եկեղեցիների զանգերը և ոտքի հանել ժողովրդին։ Նա, ժողովրդի ներկայությամբ աղոթելով, երդվում է համընդհանուր նահանջի դեպքում անգամ մնալ Էջմիածնում ու անձամբ պաշտպանել Մայր Աթոռը։ Սա բացառիկ իրողություն է հայոց պատմության մեջ:3. Մայր տաճարի զանգերն այդ օրերին անընդհատ ղողանջում են՝ հանդիսանալով տեղեկատվության և կոչի յուրատեսակ աղբյուր: Հետագայում, երբ կառուցվեց Սարդարապատ հուշահամալիրը, վեց զանգերը պատվիրվել և ձուլվել են Ֆրանսիայում: Եվ կար ժամանակ, երբ բոլոր վեց զանգերը ղողանջում էին, նույնիսկ մեղեդի էր միացված ` ավտոմատ սարքերով:5. Այնուհետև սովորողները կապ են հաստատում ներկա ժամանակաշրջանում իրականացվող դեպքերի հետՌազմական դրության ու առանջնագծի լարված իրավիճակի մասին6. Ներկայացնել փաստեր պատերազմի վերաբերյալ7. Քարտեզի միջոցով ներկայացնում եք Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության և Ադրբեջանի Հանրապետության այն շրջանները, որտեղ տեղի է ունենում պատերազմը (ձգվածությունը, որ երկրներին և քաղաքներին է սահմանակից, շրջապատող լեռները, լեռնաշղթանները, գետերը, լճերը)8. Ի՞նչ հարաբերություններ ունենք հարևան երկրների հետ այս շրջանում (նշել դրական և բացասական կողմերը, անդրադառնալ յուրաքանչյուր երկրի հետ ունեցած թե՛ ռազմական, թե՛ տնտեսական հարաբերություններին)Այս շրջանում հարևան երկրների հետ հարաբերությունները ոչ այնքան գործնական են, որքան ռազմական: Հիմա Հայաստանում ու Արցախում բարդ շրջան է, Ադրբեջանը լայնածավալ հարձակումներ է սկսել, պատերազմը հրահրել և ավելի է բարդացրել: Այդ իսկ պատճառով կան երկրներ, հարևաններ, ովքեր նույնպես մեզ օգնում և աջակցում են: Որոշ հարևան երկրների հետ ունեցած գործնական հարաբերությունները փոխարինվել են ռազմական հարաբերություններին: Նրանք մեզ տրամադրում են անհրաժեշտ զենք, զինամթերք և հատուկ սարքավորումներ, որոնք նույնպես պետք է գալիս այս ծանր շրջանում: Այս իրավիճակը տնտեսական հարաբերություններին միանշանակ շատ է վնասում, քանի որ առանջնագծի իրավիճակի հետ կապված ավելի շատ ենք լարվում, մտահոգվում: Ռազմական դրության ընթացքում ստացված գումարը փոխանցվում է Համահայկական հիմնադրամին, որտեղի գրեթե ամբողջ գումարը ծախսվում է զենք և զինամթերք ձեռք բերելու վրա:9. Ներկայացնել Միջազգային կառույցների դիրքորոշումը պատերազմի վերաբերյալՄիջազգային կառույցների դիրքորոշումը մեկն է. ճանաչել Արցախի հանրապետության անկախությունը: Գրեթե բոլոր միջազգային կառույցները հենց այդպես են մտածում: Այս ընթացքում մեր հայրենակիցները օտարերկյա երկրներում, ինչպիսիք են ՝ Ամերիկան, Ռուսաստանը, Ֆրանսիան, Գերմանիան և այլոք, բողոկի ակցիաներ են իրականացնում: Նրանց պահանջը մեկն է ՝ ճանաչել Արցախի անկախությունը:10. Ի՞նչ խնդիրների առաջ կարող է կանգնել Լեռնային Ղարաբաղը պատերազմի ավարտից հետո (տնտեսական սոցիալական, քաղաքական և ռազմական առումով)Իհարկե, պատերազմից հետո կարող է խնդիրներ առաջացնել երկրում: Օրինակ ՝ այն, որ երկրում կպակասի զենքի ու զինամթերքի պաշարը, կպակասի նաև ֆինանսական բյուջեն: Բայց, վստահ եմ, որ պատերազմից հետո գործնական ու տնտեսական հարաբերություններ շատ կլինեն այլ երկրների հետ: Կսկսեն համագործակցել, և արդյունքում կամաց- կամաց բյուջեում գումար կկուտակվի:

Ինչպե՞ս է տարածվում COVID-19-ը: Վիրուսը

Ինչպե՞ս է տարածվում COVID-19-ը: Վիրուսը տարածվում է`

Կաթիլային ճանապարհովհազով, փռշտոցով; Աչքին, բերանին և քթին չլվացված ձեռքով հպվելով; Հիվանդացածների հետ սերտ շփումով հպում, ձեռքսեղմում;
Հազվադեպ դեպքերում կղանքների հետ շփումով:
Որո՞նք են COVID-19-ին բնորոշ ախտանիշները:

COVID-19-ի ախտանիշներն են բարձր ջերմությունը, հազը և շնչառության դժվարացումը, սակայն այն կարող է ընթանալ նաև անախտանիշ:
Որոշ դեպքերում այն հնարավոր է ընթանա ավելի ծանր և զարգանա թոքաբորբ կամ շնչառության դժվարացում:
Առկա տեղեկատվությամբ, COVID-19-ով վարակված հիվանդների մոտ ախտանիշները հայտնաբերվում են վիրուսով վարակվելուց 2-14 օր հետո:
Ովքե՞ր են գտնվում COVID-19-ով վարակվելու վտանգի տակ:

Անձինք, ովքեր ապրում կամ ճանապարհորդում են COVID-19-ի բարձր տարածման գոտում:
Անձինք, ովքեր սերտ շփման մեջ են գտնվում վարակված անձանց հետ:
Առկա տեղեկատվությամբ, բարձր վտանգի տակ են գտնվում տարեց և հարակից քրոնիկական հիվանդություններ (օր.` շաքարախտ, սրտանոթային և շնչառական հիվանդություններ և այլն) ունեցող անձինք:
Հիվանդանու՞մ են արդյոք երեխաները COVID-19-ով:

Քանի որ վիրուսը նոր է, դեռ չկա բավականաչափ տեղեկատվություն այն մասին, թե որքանով է վտանգավոր այն երեխաների կամ հղիների համար: Առկա տվյալներով, վիրուսով վարակվում է ցանկացած տարիքի անձ, սակայն երեխաներում տարածումը համեմատաբար ցածր է: Հիվանդության մահացու ելքն երեխաների շրջանում շատ հազվադեպ է, մեծամասամբ հանդիպում է տարեց և հարակից քրոնիկական հիվանդություններ (օր.` շաքարախտ, սրտանոթային և շնչառական հիվանդություններ և այլն) ունեցող անձանց մոտ:
Ինչպե՞ս պետք է վարվեք, եթե երեխան ունի COVID-19-ին նման ախտանիշներ:

Դիմեք բժշկական ծառայությանը: Սակայն, հիշեք, որ ներկայումս գրիպի սեզոնն է և COVID-19-ի ախտանիշներն, ինչպիսիք են բարձր ջերմությունը և հազը, բնորոշում են նաև գրիպին կամ սովորական մրսածությանն, որը համեմատաբար ավելի շատ է տարածված:
Պահպանեք ձեռքերի և շնչառական հիգիենայի կանոններն, ինչպիսիք են ձեռքերի պարբերարաբար լվացումը և վստահ եղեք, որ երեխային կատարվել է օրացույցով սահմանված բոլոր պատվաստումներն, որպեսզի երեխան պաշտպանված լինի այլ վիրուսային և բակտերիական վարակներից:

Ինչպես գրիպի և այլ շնչառական վարակների դեպքում, եթե ձեր կամ ձեր երեխայի մոտ հայտնաբերվել են ախտանիշներ, ժամանակին դիմեք բժշկի, խուսափեք հասարակական հավաքատեղիներից (աշխատավայր, դպրոց, հասարակական տրանսպորտ և այլն), որպեսզի չվարակեք ուրիշին:
Պե՞տք է արդյոք երեխային ուղարկեք մանկապարտեզ կամ դպրոց:
Եթե երեխան ունի ախտանիշներ, դիմեք բժշկի և հետևեք նրա հրահանգներին: Ինչպես գրիպի և այլ շնչառական վարակների ժամանակ, հանգստացրեք ախտանիշներ ունեցող երեխային տանը և խուսափեք հասարակական հավաքատեղիներից, որպեսզի չվարակեք ուրիշին:
Երեխայի դպրոց կամ մանկապարտեզ հաճախելը կարևոր է, եթե չի նկատվում ոչ մի ախտանիշ, ինչպիսիք են բարձր ջերմությունը և հազը կամ չեք ստացել պաշտոնական խորհրդատվություն, որը վերաբերում է ձեր երեխայի կրթական հաստատությանը:
Սովորեցրեք երեխաներին ձեռքերի և շնչառության հիգիենայի պահպանման կանոնները դաստիարակչական հաստատություններում, դպրոցներում և այլ վայրերում:
Կա՞ արդյոք բուժում COVID-19-ի դեմ:
Այս փուլում չկա հատուկ բուժիչ միջոց, որը խորհուրդ է տրվում COVID-19-ի կանխարգելման և բուժման համար: Սակայն, վիրուսով վարակված մարդկանց կմատուցվի համապատասխան բժշկական ծառայություն` հաշվի առնելով հիվանդության ծանրության աստիճանը: Պատրաստուկ ստեղծելու համար ընթանում են հետազոտություններ

Երկրաչափություն տնային առաջադրանք

Ուղղանկյան անկյունագծերը հավասար են, հետևաբար AC=BD որոնք հատվում են O կետում ու տրոհվում 2 հավասար մասերի:

AO=OC=AC/2 , BO=OD=BD/2 հետևաբար OCD եռանկյունը հավասարասրուն է, <OCD=<ODC

OCD ներքին անկյունները=180 աստիճան, այսինքն <COD=<OCD=ODC=180 աստիճան, <OCD=<ODC=180 աստիճան- <COD/2=60 աստիճան

OC=OD=CD=10 սմ

OC=10 աստիճան հետևաբար AC=2 OC=20 սմ

Պատ`. AC=BD=20 սմ

56.

ABCD ողղանկյան BC և AD կողմերը AC անկյունագծով հատելիս առաջացած անկյունները իրար հավասար են, հետևաբար <ACB=<CAD

ABCD ուղղանկյան BC և AC կողմերը BD անկյունագծով հատելիս առաջացած անկյունները իրար հավասար են, հետևաբաէ <BDA=<DBC

ABCD ուղղանկյան անկյունագծերը իրար հավասար են, այսինքն <AC=<BD

Քանի որ BO=OD, AO=OC այսինքն OC=AO=AC/2 , OB=DO=BD/2

Հեսևաբադ AC=BD հետևաբար AO=DO, BO=OC

58.

Դիցուք AK-ն ABC ուղղանկյուն եռանկյան A գագաթից BC կողմին տարվաղ միջնագիծն է , այսինքն BK=KC

Քանի-որ K-ն BC կողմի միջնակետն է, հեսևաբար եռանկյան AB կողմին զուգահեռ KD հատվածը ABC եռանկյան միջնագիծն է, KD=AB/2

AB-ն ուղղահայաց է AC-ին, հետևաբար KD-նել կլինի ուղղահայաց AC-ին

KD-ն AKC եռանկյան և միջնագիծն է և բարձրությունը հետևաբար AKC-ն հավասարասրուն է AK=KB=BC/2

AK2=BC2/4 այսինքն AK=BC/2

Հանրահաշիվ տնային առաջադրանք

x+5y=0

3x+7y-16=0

x+5y=0

x=-5y

3(-5y)+7y-16=0

-15y+7y-16=0

-8y-16=0

-8y=16

y=2 x=2(-5)=-10

x-2y=0

2x-3y-7=0

x-2y=0

x=2y

2•2y-3y-7=0

4y-3y=7

y=7 x=2•7=14

y-3x=0

x-2y+10=0

y-3x=0

y=3x

x-2•3x+10=0

x-6x=-10

-5x=-10

x=2

y=3•2=6

դ)7x-y=0

3x-y12=0

7x-y=0

y=7x

3x-7x+12=0

-4x=-12

x=3

y=21

32

5x + y – 7 = 0
x – 3y – 11 = 0

y = 7 – 5x
x – 3(7-5x) – 11 = 0
x – 21 + 15x – 11 = 0
16x = 32
x = 32/16 = 2
y = 7 – 10 = -3

2x+y-1=0

3x+2y+5=0

2x+y-1=0

y=1-2x

3x+2(1-2x)+5=0

3x+2-4x+5=0

3x-4x+7=0

x=7 y=1-14=-13

2x+y-7=0

x-2y+4=0

y=7-2x

x-2(7-2x)+4=0

x-14+4x+4=0

5x=10

x=2

y=7-2x=7-4=3

y=3

3x+y+5=0

x-3y-5=0

x-3y-5=0

x=3y+5

3(3y+5)+y+5=0

9y+15+y+5=0

10y+20=0

y=-2

x=3(-2)+5=-1

x+2y-4=0

3x+y+3=0

x+2y-4=0

x=4-2y

3(4-2y)+y+3=0

12-6y+y+3=0

-5y=-15

y=3

x=4-2y=4-6=-2

5x+y-15=0

x-2y-14=0

5x+y-15=0

y=15-5x

x-2(15-5x)-14=0

x-30+10x-14=0

11x=44

x=4

y=15-5x=15-20=-5

Բանավոր մաթեմ դիագրամ

1. Միացիր Համընդհանուր հարցում՝ հանրաքվե սեբաստացի կրթական բաց ցանցում նախագծին

2. Կատարիր․ Տրված դիագրամը ցույց է տալիս «Ո՞րն է քո մեքենայի մակնիշը» հարցման արդյունքները: Մուգ կանաչով նշված են կանանց պատասխանները, իսկ բաց կանաչով՝ տղամարդկանց: Ո՞ր մեքենայից տղամարդիկ ավելի շատ ունեն, քան կանայք: 

Lada-300000– 250000=50000

Renault–130000–120000=10000

Kia-120000–100000=20000

Nissan- 100000–70000=30000

Toyota=100000–99000=1000

Vw-100000–50500=49500

Դավիթ Բեկ

Դավիթ Բեկի գլխավորած ապստամբությունը ազգամիջյան պատերազմ չէր, այլ հայ աշխատավոր գյուղացիության վրա հենված շարժում՝ ուղղված իրանական խաների, նաև նրանց համագործակցող ֆեոդալների և Օսմանյան Թուրքիայի դեմ։ Դավիթ Բեկը մեծ եռանդով ձեռնամուխ եղավ հայկական զինված ուժերի կազմակերպման, ամրությունների կառուցման, նյութական ու ռազմական կայուն հենարան ստեղծելու գործին, սանձահարեց տեղական ֆեոդալներին, ցեղապետներին և նրանց զինված հրոսախմբերին, որոնք, օգտվելով Իրանի կենտրոնական իշխանության թուլացումից, ասպատակում էին հայկական գյուղերը, ձգտում ինքնիշխան տիրապետության։ Դավիթ Բեկը առաջին հարվածներն ուղղեց Սյունիք թափանցած քոչվոր ցեղերի դեմ։ Սկզբնական շրջանում նա հանկարծակի հարձակումներով պարտության մատնեց թշնամիների ցիրուցան ուժերը, ահաբեկեց, խլեց իրեն դիմադրող հայ մելիքների և մուսուլման ցեղապետների կալվածները ու նվիրեց իր զորապետներին։ Այնուհետև Դավիթ Բեկի զորքը հաջող մարտեր մղեց Օրդուբադի, Նախիջևանի և Բարգուշատի խաների, Ղափանի ֆեոդալների դեմ, գրավեց Սյունիքի բոլոր կարևոր կետերն ու բնակավայրերը։ Ղարաբաղի զորայինների օգնությամբ ետ մղեց Ղարաբաղի խանի հարձակումը։ Սյունիքում նա ստեղծեց հայկական իշխանություն, որի կենտրոնն էր Հալիձորի բերդը։ Դավիթ Բեկը կազմակերպել է մշտական բանակ, որը սփռված է եղել տարբեր շրջաններում, իսկ վտանգի դեպքում միավորվել է։ Չնայած այս հաջողություններին, Դավիթ Բեկի զորքերը Նախիջևանի և Եղվարդի ճակատամարտերում պարտություն են կրել։ 1725 թվականի գարնանը թուրքական զորքերը գրավել են Անդրկովկասը և Դաղստանի ֆեոդալների հետ միանալով՝ աքցանի մեջ վերցրել Ղարաբաղն ու Սյունիքը։ Թուրքական բանակի առաջապահ գնդերը, բախվելով Դավիթ Բեկի զորքի հետ, պարտվել և ետ են քաշվել։ Թուրքական հրամատարությունը իր կողմն է գրավել հայ առևտրա–վաշխառուական խավին, իսլամադավան հողատերերին, թափանցել Մեղրի՝ դժվար դրություն ստեղծելով Դավիթ Բեկի համար։ Նրա շուրջ համախմբված մելիքների ու տանուտերերի մեծ մասը լքեց նրան և հպատակվեց թուրքերին։ Դավիթ Բեկը նահանջեց և ամրացավ Հալիձորում, որը պաշարեց թշնամին։ Դավիթ Բեկը կարողացավ իր փոքրաթիվ զորքով անսպասելի հարձակումով ջախջախել և փախուստի մատնել հակառակորդին։ 1727 թվականին Դավիթ Բեկը կապ հաստատեց Ատրպատականում գտնվող Պարսից շահ Թահմազի հետ, որը ճանաչեց նրա իշխանությունը Սյունիքում, տվեց դրամ հատելու իրավունք։ 1728 թվականի գարնանը թուրքական զորքերը արշավեցին Սյունիք և Ղարաբաղ։ Ներքին ու արտաքին աննպաստ պայմաններում Դավիթ Բեկի փոքրաթիվ զինված ուժերը չէին կարող հարատև ու անհավասար կռիվներ մղել զորեղ հակառակորդի դեմ։ Այդ ժամանակ վախճանված Դավիթ Բեկին փոխարինեց Մխիթար Սպարապետը։